دیابت نوع ۱ بیماری خطرناکی است که در اثر کمبود انسولین در بدن رخ می‌دهد و در صورتی که کنترل نشود، عوارض جدی را به دنبال خواهد داشت. وقتی دیابت نوع یک دارید یعنی لوزالمعده نمی تواند انسولین تولید کند. انسولین هورمون حیاتی است که به سلول های بدن کمک می کند قند را به انرژی تبدیل کنند. زمانی این اتفاق نیفتد، قند در خون ساخته می شود و می تواند به سطح خطرناکی برسد. افراد مبتلا به این بیماری باید برای ادامه ی زندگی خود همیشه انسولین تزریق کنند.
علائم خطر ابتدایی دیابت نوع یک نشانه های دیابت نوع یک ناگهان با مواردی از قبیل:
- احساس تشنگی
- خشکی دهان
- بوی بد دهان
- بالا رفتن تعداد مراجعه به دستشویی
- کاهش وزن
- بالا رفتن اشتها
- کمبود انرژی
- خواب آلودگی ظاهر می شوند.
مشکلات پوستی در دیابت نوع یک
بسیاری از افرادی که از این بیماری رنج می برند، دچار مشکلات پوستی از جمله:
- عفونت های باکتریایی
- عفونت های قارچی
- خارش پوست
- خشکی پوست
- گردش خون ضعیف می شوند.
بیشتر دخترانی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند دچار عفونت های قارچی تناسلی و کودکان هم دچار کاندیدیاز، شکل حاد سوزش پوشک به دلیل قارچ ها می شوند. این مشکل به سادگی می تواند از محل پوشک به ران ها و شکم کودک منتقل شود.
عوارض خطرناک دیابت نوع یک
وقتی سطح قند خون کنترل نشود، می تواند باعث مشکلات جدی مانند:
- بی حسی یا سوزش در پا
- تاری دید
- قند خون پایین
- بیهوش شدن شوند.
اگر قند خونتان خیلی بالا برود و یا خیلی پایین بیاید، ممکن است به کما دیابتی بروید. ممکن است قبل از این اتفاق هیچ علامت خطری دریافت نکرده باشید. در این شرایط باید به صورت اورژانسی درمان شوید.
دیابت نوع یک در برابر دیابت نوع دوم
در دیابت نوع یک سیستم ایمنی بدن سلول هایی که در لوزالمعده انسولین می سازند را نابود می کند اما در دیابت نوع دوم لوزالمعده مورد حمله قرار نمی گیرد و معمولا به اندازه کافی انسولین تولید می کند، اما بدن به خوبی از آن استفاده نمی کند. نشانه های هر دو نوع به یکدیگر شبیه است، اما معمولا در افرادی که مبتلا به دیابت نوع یک هستند زودتر خود را نشان می دهد.
چه چیزی باعث دیابت نوع یک می شود؟
پزشکان درست نمی دانند که چه چیزی باعث حمله سیستم ایمنی به پانکراس می شود. برخی محققان بر این باورند که برخی محرک های طبیعی نیز در این مورد نقش ایفا می کنند. این موارد ممکن است یک ویروس یا اتفاقی باشد که در دوران بارداری برایتان پیش آمده است.
چه کسی به دیابت نوع یک دچار می شود؟
دیابت نوع یک می تواند در هر زمانی از زندگی رخ بدهد. اما عمدتا قبل از ۱۹ سالگی تشخیص داده می شود. دیابت نوع یک دختران و پسران را به شکل مساوی تحت تاثیر قرار می دهد، اما در کل این بیماری در سفیدپوستان بیشتر شایع است. با توجه به مرکز سلامت جهانی، دیابت نوع یک در بیشتر آفریقایی ها، بومیان آمریکا و مردم آسیا نادر است.
دیابت نوع یک چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک شما قند ناشتا خونتان را چک می کند یا یک تست خون اتفاقی می گیرد. او حتی می تواند سطح A1C را هم بگیرد. که سطح قند خون را در ۲-۳ ماه گذشته نشان می دهد. تست باید در دو روز جداگانه انجام شود. تست تحمل گلوکز نیز می تواند به پزشک کمک کند.
مشکلات بلند مدت دیابت نوع یک
داشتن قند خون بالا برای مدت طولانی می تواند به بسیاری از سیستم های بدن آسیب برساند. دیابت نوع یک می تواند باعث مشکلات بیشتری چون:
- بیماری قلبی
- سکته مغزی
- نارسایی کلیه
- نابینایی یا دیگر مشکلات دیدن
- بیماری لثه و از دست دادن دندان
- آسیب دیدن عصب ها در دستان، پاها و دیگر ارگان ها شود.
قند خون خود را در دیابت نوع یک چک کنید
اولین گام برای پیشگیری از عوارض دیابت نوع یک چک کردن قند خون است. انگشت را خراش میدهند، قطره ی خون را روی نوار تست قرار می دهید. سپس نوار را داخل دستگاه می گذارید. نتایج به شما کمک می کنند برای درمان بهتر برنامه ریزی کنید. وقتی سطح قند خونتان نزدیک به اندازه عادی باشد انرژی بیشتری خواهید داشت، مشکلات پوستی کمتر می شود، و خطر بیماری های قلبی و آسیب به کلیه نیز کاهش می یابد.
اندازه گیری مداوم گلوکز می تواند کمک کند؟
این دستگاه با کمک یک سنسور مقدار گلوکز خون را هر ۱۰ ثانیه اعلام می کند و اطلاعات را به یک دستگاه که به ابعاد یک گوشی همراه است ارسال می کند. این دستگاه به صورت خودکار متوسط گلوکز را در طول ۷۲ ساعت ذخیره می کند. این دستگاه نمی تواند جای تست خون را بگیرد و فقط برای روند گلوکز استفاده می شود.
درمان دیابت نوع یک با تزریق انسولین
هر کسی که دیابت نوع یک دارد باید انسولین استفاده کند. برخی افراد از انسولین به صورت تزریق استفاده می کنند و باید این کار را چند بار در روز انجام دهند. پزشک با توجه به تست خون به بیمار می گوید که چه مقدار انسولین باید استفاده کند. هدف این است که سطح را تا جایی که ممکن است در حالت طبیعی نگه دارید.
چگونه متوجه واکنش به انسولین شویم؟
واکنش به انسولین زمانی اتفاق می افتد که انسولین سطح قند خون را تا حد خطرناکی پایین آورده باشد. این حالت می تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. نشانه های خطر عبارتند از:
- خستگی یا خمیازه کشیدن بیش از حد
- قادر نبودن به درست صحبت یا فکر کردن
- از دست دادن هماهنگی عضلات
- عرق کردن و رنگ پریدگی
- تشنج
- از دست دادن هوشیاری
چگونه واکنش به انسولین را درمان کنیم؟
همیشه به همراه خود حداقل ۱۵ گرم کربوهیدراتی که زود جذب شود داشته باشید. این موارد سطح قند خونتان را به سرعت بالا می آورند تا جلوی واکنش را بگیرد. چند مثال:
- یک دوم فنجان آب میوه یا نوشابه ی غیر رژیمی
- یک فنجان شیر
- دو قاشق غذا خوری کشمش
- ۳ قرص گلوکز یا ۵ عدد آبنبات
اگر قند خونتان بعد از ۱۵ دقیقه هنوز پایین بود ۱۵ گرم دیگر استفاده کنید. اگر بیهوش شوید اطرافیان باید کمکتان کنند. همیشه با خود پلاک یا چیزی حمل کنید که روی آن نوشته شده باشد دیابت دارید و به همراه خود کیت گلوکاگون داشته باشید. این دارو به زیر پوست تزریق می شود، به دوستان و افراد خانواده بگویید که نشانه های واکنش به انسولین چیست و به آنها نشان دهید که چگونه دارو را تزریق می کنند.
پمپ های انسولین از تزریق امن تر هستند؟
این دستگاه می تواند احتمال واکنش را کم کند. این دستگاه توسط یک لوله ی باریک که زیر پوست شما قرار می گیرد به صورت برنامه ریزی شده به بدن انسولین وارد می کند. با استفاده از آن سطح قند خون ثابت می ماند و در برنامه ریزی برای غذاها آزاد تر می شوید. اشکالاتی نیز وجود دارد، پس بهتر است قبل از استفاده با پزشک خود مشورت کنید.
درمانتان جواب داده است یا خیر؟
احتمالا پزشکتان توصیه می کند هر ۳ تا ۶ ماه یکبار تست A1C بدهید، این تست نشان می دهد که در طی ۲ تا ۳ ماه گذشته قند خونتان چگونه کنترل شده است. اگر نتایج خوب نباشد، باید دوز انسولین، برنامه ی غذایی یا سطح فعالیت خود را دوباره تنظیم کنید.
اگر انسولین کار نکرد
اگر تزریق انسولین نتوانست سطح قند خونتان را کنترل کند و یا مرتب دچار واکنش به انسولین می شوید، ممکن است دکتر پیوند سلول های لوزالمعده را پیشنهاد دهد. در این روش تجربی، جراح سلول های سالم سازنده ی انسولین را از یک اهدا کننده به پانکراس فرد دیابتی منتقل می کند. اما مشکلی وجود دارد که نتایج ممکن است فقط برای چند سال دوام داشته باشد و برای پیشگیری از پس زدن سلول ها باید دارو مصرف کنید. این کار ممکن است عوارض جدی هم در پی داشته باشد.
ورزش با احتیاط
بدن به فعالیت فیزیکی نیاز دارد، اما وقتی این کار را می کنید باید مواظب باشید. برای جلوگیری از افت ناگهانی قند خون پزشکتان قبل از انجام ورزش توصیه می کنند که
- قند خون را چک کن
- دوز انسولین را تنظیم کن
- یک میان وعده بخور
حتی ممکن است از شما بخواهد ادرار خود را برای وجود کتون ها چک کنید؛ نشانه ای که می گوید قند خون بالا است. اگر چنین مشکلی وجود داشت از ورزش سخت خودداری کنید.
چه چیزی می توانید بخورید؟
صحبت ها و خرافات زیادی درباره اینکه افراد دیابتی چه چیزی می توانند بخورند یا نمی توانند بخورند وجود دارد. حقیقت این است که هیچ غذایی محدود نمی شود. به عنوان بخشی از یک برنامه غذایی متعادل و در کنار درمان می توانید شیرینی نیز استفاده کنید. مهم این است که با درمانگر خود همیشه برای متعادل کردن تزریق انسولین، وعده های غذایی و فعالیت فیزیکی هماهنگ باشید.
